Obama daagt republikeinen uit bij State of the Union

De belangrijkste boodschap van Obama's State of the Union is inmiddels bekend: de middenklasse verdient het om mee te profiteren van de economische voorspoed in de Verenigde Staten. Om deze - en andere - plannen uit te voeren, heeft de president een visie. Een visie waardoor hij regelmatig met de republikeinse meerderheid in het Congres zal botsen. Obama liet afgelopen nacht blijken daarvoor niet terug te deinzen. Hij klonk strijdbaarder dan ooit tevoren tijdens een State of the Union en liet duidelijk blijken een eventueel veto niet te schuwen.

Behalve het idee om via een hervorming van de belastingplannen de middenklasse te laten profiteren van de positieve economische ontwikkeling, heeft Obama nog meer plannen. Een aantal voorbeelden:
-Zijn sociale zekerheidsplannen verder uitbreiden en ontwikkelen
-De inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen wegpoetsen
-Het regelen van betaalbare voorzieningen zoals kinderopvang, pensioenregeling en de gezondheidszorg
-Geen collegegeld bij overheidsuniversiteiten tijdens de eerste twee studiejaren
-Nieuw handelsakkoord met Europa en Azië sluiten

Over zijn plannen om het sociale zekerheidsaspect aan te pakken zei hij: "Amerika moet een voorbeeld nemen aan andere westerse landen. Het is daarom goed om medewerkers in loondienst bij ziekte of zwangerschap door te betalen." Dit laatste gebeurt in de VS op het moment niet. De president benoemde nogmaals het succes van zijn eigen Obamacare. "Dankzij dit plan hebben het afgelopen jaar 10 miljoen onverzekerde Amerikanen een ziektekostenverzekering gekregen."

Als hij zijn ambitieuze en controversiële belastinghervormingen kan doorvoeren, is het volgens Obama mogelijk dat werkende families uit de middenklasse per jaar duizenden dollars kunnen besparen. Grote vraag hierbij is natuurlijk of deze plannen realistisch zijn? Om dit te realiseren is het plan van de Amerikaanse president dat mensen met een inkomen van meer dan 500.000 dollar een hoger belastingtarief moeten betalen. Van 23% nu, naar 28% later. Tevens is hij van mening dat banken meer moeten afdragen. Dit kan 200 miljard dollar opleveren. Met dit geld is het mogelijk om de kinderbijslag te verhogen, belasting voor lagere inkomens te verminderen en onderwijs op overheidsuniversiteiten goedkoper, danwel gratis aan te bieden. Obama: "Bedrijven klagen dat het steeds lastiger is om hoog opgeleid personeel te werven. Door meer mensen de kans te geven te studeren, kunnen we dit probleem in de toekomst tegen gaan. Meer Amerikanen moeten van de  positieve economische wind die door ons land waait, kunnen profiteren."

Obama klonk dus strijdbaarder en positiever dan verwacht. De president weet dat hij de laatste twee jaren van zijn regeerperiode moet vechten tegen een republikeinse meerderheid in zowel de senaat als in Huis van Afgevaardigden. "Hij klonk als een machtige president," aldus enkele commentatoren na afloop van de State of the Union. Obama nam daarbij de eer voor de economische groei volledig voor zijn rekening. "Mijn bekritiseerde economische en maatschappelijke beleid blijkt dus wel te werken. Samen met de republikeinen hoop ik mijn hervormingsplannen verder door te drukken."

Op welk front mogen we een veto van hem verwachten? In eerste instantie als het gaat om de relatie met Iran. Obama is druk in gesprek met de machthebbers van dit land om hun nucleaire programma af te bouwen. De republikeinen willen juist sancties tegen Iran gebruiken om meer druk te zetten. Volgens de president en zijn democratische partij blazen deze plannen de lopende onderhandelingen juist op. "Ik ben de president. Ik bepaal dus de koers," zo liet hij zelfverzekerd weten. "Hopelijk kunnen we gezamenlijk debatteren zonder te demoniseren."

Ook op het gebied van immigratie dreigde Obama zijn vetorecht te gebruiken. "Als het congres de beschermende maatregelen tegen illegale immigranten wil terugdraaien, maak ik gebruik van de middelen die ik heb." Tenslotte zal hij dit machtsmiddel ook gebruiken in geval de republikeinse meerderheid Obamacare wil  terugdraaien. De kans dat hij dit doet is aanzienlijk.

En die republikeinse meerderheid? Hoe beoordelen zij deze speech? Vanzelfsprekend was dit in de zaal tijdens de toespraak al te merken dankzij diverse cynische applausjes. Ook na afloop was hun boodschap helder. "Het Amerikaanse volk heeft in november duidelijk voor ons gekozen. Wij hebben de meerderheid in het complete Congres." Een aantal republikeinen vroeg zich of het überhaupt mogelijk is om deze boodschap in beleid te vertalen. Mitt Romney vond Obama tijdens de speech vooral een politicus, maar zeker geen leider. Senator John McCain was van mening dat het aspect van nationale veiligheid tijdens deze State of the Union duidelijk onderbelicht was. Anderen zeiden: "Waar is het verhaal van Ferguson en de verharding tussen politie en de zwarte bevolking? Daarover had hij het Amerikaanse volk moeten toespreken."

Vanzelfsprekend zal de kritiek van de republikeinen en de kans op tegenwerking vanuit deze partij door Obama in zijn plannen voor de komende twee jaren zijn meegenomen. Sterker: door de te verwachte weigering, wil de president aan het Amerikaanse volk bewijzen dat juist de GOP de partij is die het niet iedereen gunt om te profiteren van de economische voorspoed. Dat Obama er bewust voor kiest de Amerikaanse middenklasse op de sociale ladder te laten klimmen, is een idee dat aansluit bij de befaamde American Dream. Werken de republikeinen niet mee, dan is dit een belangrijk middel om te gebruiken bij de verkiezingen van 2016: door de tegenstander van de president zelf aangedragen.

Rob Buchholz