'Selma gaat over iedereen die erbij betrokken was'

Dit weekend ging in Amerika 'Selma' in première. Een film die vertelt over de drie protestmarsen in 1965 van Selma naar Montgomery in de zuidelijke staat Alabama. Protestmarsen tegen onrecht en onmenselijkheid, maar ook om het belang van de Civil Rights Act te steunen.  Dit is een wet die discriminatie en segregatie verbiedt. In 1965 volgde nog de Voting Rights Act, het stemrecht voor Afro-Americans.


Selma is sowieso bijzonder omdat voor de eerste keer Martin Luther King in een film centraal staat. Volgens tegenstanders is dit werk van regisseur Ava DuVernay echter pure geschiedvervalsing. Dan gaat het met name om de minder florisante rol die de toenmalige president Lyndon B. Johnson (LBJ) krijgt toebedeeld. Hij zou volgens dit verhaal als een volger en slappeling worden neergezet en niet als een leider of beslisser. Zijn belang bij de protestmarsen is volgens de criticasters in deze film ondergeschikt gemaakt. Terechte kritiek of is het een mening over een onderwerp dat nog steeds voor veel discussies zorgt?

Het zijn emotionele en controversiële reacties op een emotionele en controversiële periode uit de Amerikaanse geschiedenis. Twee jaar na de film Lincoln en één jaar na 12 Years a Slave komt Hollywood opnieuw met een zwaar historisch onderwerp. Volgens de critici was de rol van Lyndon B Johnson bij zowel het organiseren van deze marsen als het doordrukken van de Civil Rights Act bijzonder belangrijk. Dit feit is volgens hen in deze film niet duidelijk. In Selma zijn vooral Martin Luther King en de zwarte bevolking de belangrijkste voorvechters van deze gebeurtenissen. Volgens de directeur van de LBJ bibliotheek en museum wordt de productieve samenwerking tussen MLK en Johnson in deze film nergens duidelijk. Velen zijn van mening dat de protestmarsen een idee van de president waren. Juist dit feit zou in de film onderbelicht zijn. In Selma gaat de eer meer naar Martin Luther King en de Civil Rights Movement.

Er zijn echter ook voorstanders. Zowel in New York als in Selma reserveren plaatselijke overheden honderdduizenden dollars om scholieren en studenten gratis toegang tot deze film te geven. Zeker vanwege het historische belang van dit verhaal. Feit is namelijk dat nog te veel Amerikanen niet bekend zijn met de term Selma en wat zich daar in 1965 precies afspeelde. Uit de eerste reacties blijkt  dat diverse Amerikaanse burgers dachten dat het een film is waarin een vrouw met de naam Selma, gespeeld door Oprah Winfrey (die hier inderdaad een hoofdrol heeft) centraal staat. "Selma is geen hoeksteen in de Amerikaanse historie en democratie," zo liet regisseur Ava DuVernay weten. Zij kreeg zelfs vragen als: is dit werkelijk allemaal gebeurd? Was Martin Luther King echt pas 39 toen hij stierf? De onwetendheid over dit onderwerp is dus zelfs in de Verenigde Staten nog bijzonder groot.

Hoe ervaart DuVernay zelf de kritiek op het verhaal? Daarin is ze duidelijk. "Dit is een film, het is vorm van kunst. Ik ben geen historicus of documentairemaker. Ik ben een kunstenares die zich in de geschiedenis van dit onderwerp verdiept heeft en dit is mijn visie over deze periode. Het is mijn interpretatie van de gebeurtenissen. Nergens heb ik geprobeerd een bepaald beeld van Lyndon B. Johnson neer te zetten. Niet positief. Niet negatief. Mensen mogen zelf beoordelen wat ze van dit historische onderwerp vinden. Dat kan door mijn film te bekijken, maar ook door zich verder in het onderwerp te verdiepen."

Voor Duvernay was het vooral haar doel dat mensen die Selma gaan zien zich in de geest van de Civil Rights Movement kunnen verplaatsen. En dan specifiek de groep die tijdens de drie protestmarsen in de film centraal staan. "Volgens mij is dit voor alle betrokkenen een hele zware periode geweest. Hier waren twee sterke personen - Johnson en King - bezig met een soort van schaakspel. Het was op geen enkel moment makkelijk. Voor niemand. Deze film gaat over een moeilijke periode in de Amerikaanse geschiedenis. Een periode dat alles in brand lijkt te staan. Er zitten geen momenten in deze film dat Johnson een opdracht gaf of kreeg. Er is ruimte voor interpretatie van de kijker zelf. Dit is mijn visie en mijn interpretatie op deze historische gebeurtenis. En het is zeker niet de enige of de absolute waarheid."

Andere historici die de film inmiddels hebben gezien zeggen: "Deze film gaat eigenlijk over iedereen die bij deze historische gebeurtenis betrokken was." Wijze woorden die ruimte laten om de kijker zelf te laten beoordelen wat het belang van Selma is.

Selma is vanaf 19 februari in de Nederlandse bioscoop te zien.

Rob Buchholz